dr hab. Michał Kopczyk, prof. ATH – Kierownik Katedry Polonistyki

ostatnich latach na marginesie dzieł współczesnych autorów (polskich i nie tylko) pytałem najczęściej o to, w jaki sposób uwarunkowania kulturowe, psychologiczne bądź właściwości formalne tekstu kształtują jego odbiór i zdolność do wyrażenia „obecności innego” (taki tytuł nadałem publikacji zbierającej część powstałych w tym czasie prac). Moje badania koncentrowały się na dwu obszarach badawczych. Pierwszy, istotniejszy, związany był z literaturą polską, drugi – z szeroko rozumianymi kontaktami literackimi polsko-słoweńskimi. Poszerzenie wiedzy na temat literatury wybranych kultur słowiańskich ułatwiły mi wyjazdy stypendialne do Słowenii (1998, 2002, 2008) i Macedonii (2001) oraz stała współpraca z badaczami z ośrodków akademickich w Lublanie, Koprze, Ostrawie i Brnie (projekty naukowe, osobiste kontakty, konsultacje i konferencje). Pomocny okazał się także staż naukowo-badawczy na Uniwersytecie w Lublanie (2006/2007). Elementami łączącymi zainteresowania polonistyczne i słowenistyczne są zagadnienia tożsamości, wspólnotowości, dialogiczności oraz interferencji międzykulturowych. Efektem prowadzonych badań są studia publikowane głównie w Polsce i w Słowenii. Dwanaście spośród nich włączyłem do książki pt. Obecność innego. Studia z literatury współczesnej (2013), której problematyka mieści się w obszarze literaturoznawstwa polonistycznego, polsko-słoweńskiej komparatystyki literackiej oraz – w mniejszym stopniu – teorii przekładu. W jej pierwszej części tytułowa kategoria innego ma sens przede wszystkim egzystencjalny; inny jest drugim, który swą obecnością odciska piętno na istnieniu podmiotów, z którymi się styka. Ta część zawiera prace polonistyczne, przy czym kryterium porządkującym badany materiał jest przede wszystkim gatunek – sam w sobie traktowany jako nośnik określonej relacji do innego. W drugiej części książki podejmuję problematykę związaną z polsko-słoweńskimi relacjami kulturowymi. W proponowanym tu ujęciu inny to obcy; jego zrozumienie wiąże się tym samym z przekroczeniem bariery stwarzanej przez odmienny system symboliczny, odmienną tradycję, historię, pamięć.

W książce Refleksja nad kulturą w pisarstwie Andrzeja Bobkowskiego. Arkadia i apokalipsa z 2003 roku (jej podstawę stanowiła rozprawa doktorska) pytałem o to, jak autor Szkiców piórkiem zdiagnozował przyczyny kryzysu, w którym – jego zdaniem – pogrążył się Zachód. Kultura, którą zobaczył, nie była już zdolna pomóc człowiekowi w zbudowaniu harmonijnej osobowości, ułatwić mu kontaktu z innym. Szczególnie interesowało mnie, gdzie upatrywał pisarz genezy słabości współczesnej mu Francji oraz źródeł światowego konfliktu, którego stał się świadkiem.

Monografia Pytanie o wspólnotę (2013) jest rezultatem mojej fascynacji literaturą jako przestrzenią, w której formułowane są pytania dotyczące międzyludzkiego wymiaru istnienia człowieka. Celem badań, których efektem jest praca, było krytyczne przedstawienie problemu wspólnotowości obecnego w tekstach prozatorskich Zbigniewa Herberta, Andrzeja Bobkowskiego i Mieczysława Jastruna. Podjęciem studiów nad twórczością wymienionych autorów kierował także zamiar wpisania jej w kontekst współczesnych dyskusji nad wspólnotą, prowadzonych na gruncie szeroko rozumianej humanistyki. Moim celem była ponadto rewizja wybranych ustaleń dotyczących dzieł omawianych pisarzy.

PUBLIKACJE | ENGLISH

Email: mkopczyk@ath.bielsko.pl
Phone: +48 793706336
Room: B120